Κάπου στην βόρεια Ουκρανία κρύβεται ένα τέλειο ορθογώνιου τύπου δάσος. Αν σταθείτε στη μέση, φαίνεται σαν ένα κανονικό, κατάφυτο δάσος από πεύκα, έλατα, με ύψος γύρω στα 9 μέτρα. Μόνο οι περίεργες ευθείες άκρες του δάσους, λίγο πάνω από 90 μέτρα μήκους και 64 μέτρα πλάτος, υποδηλώνουν ότι στέκεστε στη μέση ενός γηπέδου ποδοσφαίρου.
Πηγή: Ultras Tifο
Βγαίνοντας από το δάσος θα βρεθείς μπροστά από ένα οβάλ σημείο που θυμίζει πίστα για αγώνες στίβου, αυτό θυμίζει το κλασικό γήπεδο ποδοσφαίρου που θα συναντούσες σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, αλλά εδώ οι λευκές γραμμές των λωρίδων έχουν ξεθωριάσει στο πέρασμα των ετών. Όλα είναι απόκοσμα και ήσυχα, από τις άδειες κερκίδες, τους γκρεμισμένους προβολείς, τις εγκαταλελειμμένες πολυκατοικίες στο βάθος.
Αυτό ήταν κάποτε το στάδιο Avanhard, η έδρα της FC Stroitel Pripyat, μιας ποδοσφαιρικής ομάδας που έπαιζε στη σκιά ενός από τους νεότερους πυρηνικούς αντιδραστήρες της ΕΣΣΔ, του Τσερνόμπιλ.
Μετά την πυρηνική καταστροφή του 1986, στο Τσερνόμπιλ, η ποδοσφαιρική ομάδα, οι παίκτες, το προπονητικό επιτελείο και οι οπαδοί της αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη τους, αφήνοντας πίσω το ποδοσφαιρικό τους γήπεδο να καταρρεύσει σιωπηλά. Αυτή είναι η ιστορία της ξεχασμένης ποδοσφαιρικής ομάδας του Πρίπιατ.
Το σήμα της ομάδας. Πηγή: Wikipedia
Η ομάδα, της οποίας το όνομα Stroitel (Στρόϊτελ) σημαίνει « Οι Οικοδόμοι», ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ταυτόχρονα με την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ το ίδιο και η πόλη Πρίπιατ (Pripyat-При́пять), πήρε το όνομα της από τον κοντινό ποταμό Πρίπιατ, και ιδρύθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1970, όπου αποτέλεσε την ένατη πυρηνική πόλη (ένα είδος κλειστής πόλης) στη Σοβιετική Ένωση, ώστε να εξυπηρετήσει τον κοντινό σταθμό πυρηνικής ενέργειας του Τσερνόμπιλ. Ανακηρύχθηκε επίσημα πόλη το 1979 και μέχρι τη στιγμή που εκκενώθηκε, το απόγευμα της 27ης Απριλίου 1986, την επομένης μέρας της καταστροφής του Τσερνόμπιλ στην πόλη ζούσαν 49.360 άνθρωποι.
Η πόλη Πρίπιατ πριν την καταστροφή. Πηγή: Αtlas Οbscura
Ο νέος σύλλογος αποτελούνταν κυρίως από παίκτες από το χωριό Chystohalivka, νότια του Πρίπιατ στην αρχή του. Η πρώτη ονομασία του συλλόγου ήταν “Energy”. Όλα άλλαξαν το 1980, όταν προπονητής στην ομάδα ήρθε ο πρώην παίχτης της Δυναμό Κιέβου Ανατόλι Σέπελ.
H Stroitel Pripyat και η Ros Bila Tserkva παρατάσσονται πριν από έναν αγώνα το 1985. Πηγή: sports.ru
Ο Σέπελ αναγέννησε την ομάδα και μαζί του κέρδισε τον πρώτο της τίτλο, το Περιφερειακό πρωτάθλημα του Κιέβου (Kyiv Oblast Football Championship), την 4η κατηγορία στην Ουκρανική πυραμίδα της Σοβιετικής εποχής. Ο Σέπελ έκαστε μόλις ένα χρόνο στον πάγκο της, αλλά, το λιθαράκι του το είχε βάλει στην ομάδα.
Η ομάδα κέρδισε και τα δύο επόμενα Περιφερειακά πρωταθλήματα (1982 και 1983) και προσπαθούσε να ανέβει στην επόμενη κατηγορία. Η υψηλότερη θέση της ομάδας ήταν το 1985 όταν έφθασε στη δεύτερη θέση στον όμιλο της. Στόχος της ομάδας ήταν να ανέβει στην Τρίτη κατηγορία και από εκεί στην Τρίτη κατηγορία της Σοβιετικής κατηγορίας (Soviet Second League).
Πηγή: sports.ru
Όλοι όμως περίμεναν την άνοιξη του 1986, με τη νέα σεζόν μόλις λίγες εβδομάδες μακριά, δεν ήταν περίεργο που οι οπαδοί και οι παίκτες της FC Stroitel ήταν αισιόδοξοι.
Το νέο γήπεδο της ομάδας ήταν σχεδόν έτοιμο-μόνο κάποιες λεπτομέρειες έλειπαν- και τα επίσημα εγκαίνια του Avanhard (χωρητικότητας 11.000) ορίστηκαν για την 1η Μαΐου 1986.
Στις 26 Απριλίου 1986, η ομάδα είχε να δώσει έναν σημαντικό αγώνα με την FC Mashinostroiteli Borodyanka για το Περιφερειακό Κύπελλο του Κιέβου.
Το Πρίπιατ ήταν μια πόλη πρότυπο και είχε μέσο όρο ηλικίας τα 26 έτη, με την πυρηνική ενέργεια στην πρώτη γραμμή της σύγχρονης τεχνολογίας, η πόλη ήταν γεμάτη με νυχτερινά κέντρα, αθλητικά πάρκα, μπαρ, καφέ με θέα στις λίμνες και ένα αστραφτερό νέο Λούνα παρκ, με μια μεγάλη ρόδα στο κέντρο της. Σε σύγκριση με τις γειτονικές πόλεις, το Πρίπιατ ήταν μια σύγχρονη πόλη και αυτό έβγαινε και στους αγώνες της FC Stroitel. Η ομάδα είχε τα περισσότερα χρήματα και τις καλύτερες εγκαταστάσεις από κάθε ομάδα της περιοχής και ετοιμαζόταν να έχουν και το καλύτερο γήπεδο.
Το Πρίπιατ με το Πυρηνικό Σταθμό Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ σε απόσταση. Πηγή: Βικιπαίδεια
Η μοίρα όμως είχε άλλη γνώμη για το μέλλον της πόλης, αλλά και της ομάδας, στης 01:26 ώρα Μόσχας, ξημερώματα Σαββάτου 26 Απριλίου 1986. Στον Πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ ήταν έτοιμοι για να κάνουν έναν έλεγχο-δοκιμή στον αντιδραστήρα 4. Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4. Η δοκιμή θα γινόταν στον έναν από τους δύο στροβίλους που τροφοδοτούσε ο αντιδραστήρας 4, και προβλεπόταν να ακολουθήσει την εξής πορεία:
Ο αντιδραστήρας θα ετίθετο σε χαμηλή ισχύ (περί τα 700MW) και η γεννήτρια θα εργαζόταν σταθερά, σε πλήρη ταχύτητα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η παροχή ατμού θα διακοπτόταν, και θα ελεγχόταν κατά πόσο το σύστημα θα μπορούσε να θέσει σε λειτουργία τις αντλίες ψύξης μέχρι την εκκίνηση των εφεδρικών γεννητριών.
Στις 23:04 ο ελεγκτής του δικτύου επέτρεψε την μείωση της ισχύος, και την συνέχιση της δοκιμής.
Στις 01:23:04” ξεκίνησε η δοκιμή, με την διακοπή της παροχής ατμού στους στροβίλους.
Στις 01:23:40” ενεργοποιήθηκε το σύστημα επείγουσας απενεργοποίησης του αντιδραστήρα.
Με το πάτημα το κομβίου το σύστημα αυτό κατέβασε πλήρως όλες τις ράβδους και έγινε η μεγάλη έκρηξη.
Άποψη του αντιδραστήρα Νο4 αρκετούς μήνες μετά την καταστροφή. Πηγή: Βικιπαίδεια
Λίγα δευτερόλεπτα μετά την πίεση του κομβίου του συστήματος επείγουσας απενεργοποίησης, όλα μαζί τα άκρα των ράβδων ελέγχου εισήλθαν ανάμεσα στις στήλες καυσίμου, προκαλώντας ραγδαία αύξηση της ισχύος. Το περίβλημα από τις στήλες καυσίμου καταστράφηκε, και δισκία καυσίμου διασκορπίστηκαν μέσα στον αντιδραστήρα, ενώ ο ίδιος ο αντιδραστήρας εξερράγη από την πίεση του ατμού. Από την έκρηξη καταστράφηκε το κτήριο του αντιδραστήρα, κι έσπασαν πολλές σωληνώσεις από το κύκλωμα ψύξης, ενώ διέφυγε στην ατμόσφαιρα σημαντική ποσότητα ραδιενεργών υλικών. Δύο με τρία δευτερόλεπτα αργότερα ακολούθησε μία δεύτερη, ισχυρότερη έκρηξη. Η πηγή της δεύτερης έκρηξης δεν είναι σαφής. Από την έκρηξη ο κατεστραμμένος πυρήνας του αντιδραστήρα διασκορπίστηκε, και υπέρθερμα κομμάτια γραφίτη εκτινάχτηκαν στην ατμόσφαιρα, ανάβοντας αρκετές φωτιές γύρω από το εργοστάσιο, καθώς και στην οροφή του κτηρίου ελέγχου. Εξάλλου, και ο ίδιος ο αντιδραστήρας άρχισε να φλέγεται. Από τις εκρήξεις και την φωτιά απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών ουσιών.
Η πόλη Πρίπιατ πριν την καταστροφή. Πηγή: Αtlas Οbscura
Οι άνθρωποι στο Πρίπιατ είδαν μια λάμψη και άκουσαν μια δυνατή έκρηξη. Οι φωτιές στον σταθμό φαίνονταν μέσα από το σκοτάδι και εστάλησαν πυροσβέστες. Οι ντόπιοι στάθηκαν στα μπαλκόνια τους και έξω από τα σπίτια τους και παρακολουθούσαν τη φωτιά καθώς έπεφτε η στάχτη από τον ουρανό. Μετά την ανατολή του ηλίου, με τη φωτιά σβησμένη, συνέχισαν τη ζωή τους.
Κανείς δεν ήξερε τότε ότι η καταστροφή του Τσερνόμπιλ απελευθέρωσε τουλάχιστον 400 φορές περισσότερο ραδιενεργό υλικό από τη βόμβα της Χιροσίμα.
Η πόλη όπως φαίνεται στο Google Maps
Tο γήπεδο Avanhard όπως φαίνεται στο Google Maps
Το απόγευμα της ίδιας μέρας, οι παίχτες της Stroitel βρισκόντουσαν για προθέρμανση στο γήπεδο, ενώ η αντίπαλη ομάδα Mashinostroiteli είχε σταματήσει πολύ έξω από το Τσερνόμπιλ.
Όταν τους ανακοινώθηκε ότι ο αγώνας είχε διακοπεί, μετά από λίγο δόθηκε και η εντολή της προσωρινής εκκένωσης από την πόλη. Στην αρχή τους είπαν να πάρουν μόλις μια βαλίτσα με λίγα υπάρχοντα γιατί θα επέστρεφαν μετά από λίγες εβδομάδες πίσω, όμως, όταν η ραδιενέργεια έφθασε μέχρι και την Σουηδία λίγες ημέρες αργότερα, αναγκάστηκαν να ανακοινώσουν το γεγονός σε Παγκόσμιο επίπεδο και η πόλη να αποκλειστεί δια πάντως από όλους.
Όλοι οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στην νέα πόλη που χτίστηκε την Σλαβούτιτς (Slavutych-Славу́тич), βορειότερα από το Πρίπιατ στην επαρχία Ρίπνι της περιφέρειας Τσέρνιχιβ. Εκεί μεταφέρθηκε και ο σύλλογος, αλλάζοντας το όνομά της σε FC Stroitel Slavutych το 1987. Όμως ο σύλλογος αποφάσισε μετά μετά το τέλος της σεζόν του 1988 να αποσυρθει από το τοπικό πρωτάθλημα.
Ο λόγος ήταν ότι παίκτες και οπαδοί είχαν διασκορπιστεί σε όλη την περιοχή και πολλοί ήταν απασχολημένοι με την εκκαθάριση του Τσερνόμπιλ. Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων από το Πρίπιατ και τη ζώνη αποκλεισμού αρρώστησαν και πέθαναν, και ενώ ο επίσημος Σοβιετικός αριθμός των νεκρών από το ατύχημα είναι 31, άλλες εκτιμήσεις τοποθετούν τον αριθμό σημαντικά υψηλότερο.
Το στάδιο Avanhard μετά τα χρόνια εγκατάλειψης:
Πηγή: Ultras Tifο
Πηγή: Ultras Tifο
Πηγή: Ultras Tifο
Το 1994, δημιουργήθηκε η FC Slavutych, αλλά, δεν είχε καμία σύνδεση με την FC Stroitel, πέρασε 3 σεζόν στην Ukrainian Second League και το 1998, αποσύρθηκε από το Ουκρανικό πρωτάθλημα.
Το 2016, στην 30ή επέτειο από την τραγωδία του Τσερνόμπιλ, πραγματοποιήθηκε ένας αγώνας μεταξύ των βετεράνων παικτών της FC Stroitel Pripyat και της FC Mashinostroiteli Borodyanka (η ομάδα άλλαξε το όνομα της σε FC Inter Boyarka, αλλά το 2007 αποσύρθηκε από το Ουκρανικό πρωτάθλημα) για να δώσουν τον αγώνα που διακόπηκε το 1986 λόγω της έκρηξης στον πυρηνικό σταθμό.
O Valentin Litvin, αρχηγός και πρωην παίχτης της Stroitel
Τα επίσημα εγκαίνια του νέου σταδίου Avanhard δεν έγιναν ποτέ, όμως τα ερείπια ενός Σοβιετικού τύπου γηπέδου θα μας θυμίζει ότι κάποτε εκεί ονειρευόταν μια ομάδα να κάνει το μεγάλο της βήμα, αλλά που ένα ανθρώπινο λάθος της έκοψε άδικα την γέφυρα για ίσως ένα σπουδαίο μέλλον.
Τα έργα καθαρισμού του Τσερνόμπιλ έχουν προγραμματιστεί να ολοκληρωθούν το 2065 και οι ειδικοί πιστεύουν ότι η ζώνη αποκλεισμού θα είναι μολυσμένη για άλλα 3.000 χρόνια.
Κανείς δεν πρόκειται να παίξει ποδόσφαιρο στο Πρίπιατ σύντομα…
Με πληροφορίες από την Βικιπαίδεια
Ευχαριστώ τον Δημήτρη Μ. για την βοήθεια στην επεξεργασία του κειμένου
